İhale Nedir, İhale Usulleri nelerdir, Nasıl ihale yapılır

Bir ihaleci olarak ihale nedir, ihale nasıl yapılır, ihale usulleri nelerdir gibi ihale ile ilgili sorularınıza açıklık getirmek için böyle bir yazı yazmak istedim.

Öncelikle ihalenin sözlük anlamıyla başlayalım. İhale "bir işi ya da bir malı, birçok istekli arasından en uygun koşullarla yapmayı ya da almayı kabul edene verme." şeklinde tanımlanmaktadır. Bunu da açarsak alım ya da yapım işlerinde rekabet ortamı oluşturarak maliyeti düşürme olarak niteleyebiliriz. 

İhale usulleri genel olarak açık ve pazarlık ve belirli istekliler arasında olarak üç ana ihale usulü bulunmaktadır. Ben de sizlere işte bu üç ihale usulünden bahsetmek istiyorum.

İlk olarak açık ihale usulüne değinelim. Bu ihale türünde katılım serbesttir.İster tek olsun isterse de onlarca firma olsun ihaleye katılmakta serbesttir. Burada tek kıstas ihale şartlarını karşılıyor olması ve idarenin istediği özelliklere cevap verebiliyor olmasıdır.Bu ihale türünde rekabet en üst düzeydedir. Bunun diğer bir anlamı şeffaf ve nesnel bir alım türüdür. İhale yaklaşık maliyetin büyüklüğüne göre belirlenen kıstaslara göre ilana çıkılır. Bu yerel gazetelerde ilan vermek olabildiği gibi EKAP(elektronik kamu alımları platformu) üzerinden de ilana çıkılarak olabilmektedir. 

Diğer bir alım türümüz belirli istekliler arasında yapılan ihale usulüdür. Bu durum genellikle yapım işleri, hizmet ve mal alım ihalelerinin işin özelliğinin uzmanlık veya ileri teknoloji gerektirmesi gibi açık ihale usulünün uygulanamadığı durumlarda başvurulan bir yol olarak görülür. Burada belirleyici faktör ön yeterlilik değerlendirilmesidir. Kanun ile belirlenen bu durumda idarenin en az 5 firmayı davet etmesi ve bu neticede en az 3 teklifin sunulması gerekir. Aksi taktirde ihale iptal olmak zorundadır. Bu durumda ise idare hem rekabetin arttırılması hem de ihalede hata ve eksikler varsa giderilerek katılımın arttırılması gerekir.

Son ihale türümüz pazarlık usulü ihalelerdir. Bu ihalelere başvurmak için açık veya belirli istekliler arasında olan ihale usullerinden sonuç alınamaması gibi nedenler olduğu gibi bunun yanında acil afet, güvenlik veya imalat gibi süreçlerin de olması bu ihale usulü için yeterlidir. 

Bu ihalelerde teklifler iki aşamalı olarak verilir. İlk aşamada teklifler alındıktan sonra bir süre ara verilir ve sonrasında ikinci teklifler alınır. Firmaların ikinci teklif verme zorunluluğu yoktur. Eğer ikinci teklif vermezler ise ilk teklifleri geçerli olarak alınır ve değerlendirme ilk teklif üzerinden yapılır. 

Sonuç olarak ihale usullerini rekabet düzeyinde değerlendirirsek açık ihaleler rekabet bakımından en üst düzeyde ihaleler olup alımların da en şeffaf şekilde yapıldığı alım türüdür. Ülkemizde en çok bu yol ile alım yapılır. Bu ihale türünü pazarlık usulü ihaleler takip eder. Her iki ihalenin de ortak özelliği ilan ile ihalelerin yapıldığı ve katılımın herkese açık olmasıdır. Her ne kadar kanun ile güvence altına alınsa da bu ihalelerden ayrı olarak belirli istekliler arasında yapılan ihaleler hem rekabet hem de güvenilirlik olarak müdahaleye açık olduklarından çoğu durumda tartışmaya açıktırlar.