Telif Hakkı Nedir - Telif Hakkı Nasıl Alınır

Telif Hakkı Nedir

Aldığınız ürünlerde görmüş olduğunuz ingilizce Copyright kelimesi dilimize telif hakkı olarak geçmiştir. Tanım olarak ise bir kişinin veya topluluğun bilgi, düşünce veya markasına ait ürünlerin kanun ile izni alınmaksızın kopyalanması, çoğaltılması ya da dağıtılmasının engellenmesi olarak tanımlanabilir. 

Telif hakkı konusunda ülkemizde geçerli olan kanun Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu'dur. Bu kanun doğrultusunda telif sahibi isterse ürün veya eserinin noter veya bakanlıkça telif kapsamına sokabilmektedir. Ancak bu durum telif hakkının sağlanması için bir zorunluluk değildir. Çünkü bu gibi durumlarda telif iddiasında eserin veya ürünün yayınlanma tarihi esas alınmaktadır. Olası bir anlaşmazlıkta da bu yayın tarihi kanıt gösterilerek telif hakkının sahiplenilmesi sağlanabilmektedir.

Telif Hakkı Nasıl Alınır

Ürün veya eserin durumuna göre telif için zorunluluk olup olmadığı belirlenmiştir. Bazı ürün ve eserlerde resmi olarak telif hakkı için başvuru gerekmezken bazı durumlarda da telif hakkından bahsedebilmek için zorunlu olarak teliif hakkı başvurusu yapılmalıdır. 

Zorunlu olarak telif hakkı başvurusu yapılması gereken başlıca alanlar bilgisayar ve diğer platformlarda oluşturulan oyun ve uygulamalar, müzik, dizi ve film gibi yapımlar bu alana girmektedir. Bu gibi mülkler için eserin yayınlanmadan önce telif başvurusu yapılıp, telif hakkının alınması gerekir. Aksi taktirde ise yaşanacak süreçte anlaşmazlaıkların oluşması kaçınılmazdır.

Telif Hakkının Süresi

Telif hakkı süresi eserin telif hakkının şahıs mı tüzel kişilik mi olduğuna bağlı olarak değişebilmektedir. Eğer telif sahibi şahıs ise telif hakkı kişinin yaşadığı sürece ve ölümünden itibaren 70 yıl boyunca geçerlidir.

Telif hakkı bir tüzel kişiliğe ait ise telif hakkı eserin aleniyet tarihinden  itibaren 70 yıldır. Yine aynı şekilde eser sahibinin belli olmadığı durumlarda da telif hakkı aleniyet tarihinden  itibaren 70 yıl olarak belirlenmiştir.

Burada dikkat edilmesi gereken eserin aleniyet kazanmış olmasıdır. Bir eser eğer aleniyet kazanmamışsa koruma süresinden bahsedilemez.

Telif hakkı süresi ürünün belirlenen süre içerisinde kesin olarak korumakla beraber ihlal edilmesi durumunda da dava konusu haline getirilmesini sağlar. Yaşanabilecek olan tüm maddi manevi zararın telif hakkı sahibine geri verilir. Ancak telif süresi sona eren ürün ve eserlerin eser sahibinden izin alınmaksızın kullanımı serbesttir ve hiçbir yaptırımı yoktur.

Telif Hakkını İhlal Etme Suçunun Cezası 

Telif hakkı anlaşmazlıkları hem tazminat hem de ceza davaları olarak açılabilmektedir. Telif hakkı davalarından alınabilecek maddi sonuçlar ;

• Telif hakkına sahip bir ürün ya da eser, kurumsal bir işletme  tarafından ihlal edildiyse, hem ihlali gerçekleştiren çalışan hem de işletmenin sahibini dava etme hakkı doğar.  Telif ihlalini sonlandırmak için açılan davada işletmenin suç teşkil edecek bir duruma girmesi aranmaz.
• Telif haklarının kişinin onur ve gururuna veya yaşamına müdahale edecek durumda tazminat cezası verilebilir.
• Yayımlanan eserin yapısı değiştirilerek tekrardan yayımlaması durumunda eserin gerçek sahibi bu yayının duraklatılmasını ya da tamamen ortadan kaldırılmasını talep etme hakkına sahiptir.  Ayrıca yayınlanan eserin ismini de kaldırma hakkına sahiptir.
• Telif hakkı sahibini maddi olarak zarara sokacak şekilde ihlal gerçekleştirilirse yani piyasada yayınlayıp bunun üzerinden kazanç elde ediyorsa eserin miktarının 3 katına kadar tazminat isteminde bulunulabilir.

Aynı zamanda telif hakkı nedeniyle ceza davalarında da alınan cezalar değişmekle beraber aşağıdaki gibi sonuçlanmaktadır.

• Telif hakkına konu olan ve yayına alınan bir içeriğin  birebir olarak kopya edilip kullanılması  1 yıldan 5 yıla kadar hapis ya da günü kadar adli para cezasına  çarptırılır.
•  Eserin sahibin izni alınmadan sosyal medya ortamlarında kullanıma açık olarak sunulması 1 ila 5 yıl hapis cezası içeren suçlardandır.
• Aynı eseri piyasaya sürmeyip , ileride ticari anlamda kullanmak üzere askıya alan veya depolayan  kişilere 1-5 yıl arası hapis ya da para cezası uygulanabilir.
• Eseri paylaşırken telifi umursamadan isim değiştirerek kendisinin olduğunu iddia etme suçu 6 ay ila 2 yıl hapis ya da günü değerinde para cezasına çarptırılır.
• Bir yazılımı , bilgisayar oyununu veya uygulamayı kopyalayıcı nitelikte ayrı bir yazılım üreterek bunu kazanç haline getirmeye çalışan kişilere  6 aydan 2 yıla kadar hapis ya da para cezası verilir.